Çocuğumun üstün zekalı olması neyi değiştirir?
Bu metni bana instagramdan ulaşan bir annenin yakınmasına istinaden hazırladım aslına bakarsanız. Annenin bana söylediği cümle şudur: “ çocuğumu her farklı bir doktora götürdüğümde üstün zekalı olabileceğini söyleyip test yaptırmamı istiyorlar, buna nasıl karar vermeliyim?”
Aslına bakarsanız biz uzman olarak benim şahsi fikrim ailelerin bunu bilmemesinin çoğu zaman daha iyi olabileceği yönündedir. Çünkü bu konular hakkında hatta çocuk büyütmek hakkında içgüdüsel ilerleyen kendi ailelerimizden öğrendiğimiz, bazen de birçok kitabı okuyarak devşirdiğimiz bir anne babalık sergiliyoruz. Burada kesinlikle sözüm anne babalara değil tam tersine onlara bu fırsatı sunamayan bizleredir. Ben hep şunu savundum ; “Her aile anne- baba olmadan önce bilinçlendirilmelidir!” Çocuğunuz üstün zekalı dediğimizde çocuğa farklı bir bakış açısı ile bakmamalıyız. Baktığımızda olacakları sizlere sıralayayım:
- Aitlik hissedemeyecek.
- Her zaman farklı olduğunu bilecek ve anlaşılmadığını hissedecek.
- Üzerindeki etiket sayesinde normal dışı davranışları yapmayı kendinde hak görecektir.
- Aile içerisinde kabul gördüğü için büyüdükçe sosyal iletişim kurmakta daha da zorlanır hale gelecek ve yaşıtları ile iletişim kuramayacaktır.
- İlerleyen yaşlarda ise yalnızlaşabilir ve mutsuzlaşabilirler. Oyun, internet veya alkol bağımlılıkları sıklıkla görülen sorunlar arasındadır.
Önerim ise şunlardır:
- Çocuklara zeka, dikkat vb performans testleri 5 yaş dan önce yapılmamaktadır.
- Her çocuğun kendi performans akışının içerisinde ve/ veya yaşıtlarına göre üstün veya geliştirilmesi gereken yanları vardır. Anne – babaların davranış modelleri ve tutumları çocuğun kendi performansını ( iyi ve geliştirilmesi gereken yanları için ) keşfedebilmesi yönünde olmalıdır.
- Başarıları için takdir edilmeli ve geliştirebileceği yanları için teşvik edilmelidir. Çünkü çocuğunuz bu süreçte kendini keşfetmeye çalışıyordur. Ailelerin yaptığı yönlendirici müdahaleler çocukları ait olmadıkları bir yöne çekebilir ve başarısızlıkla sonuçlanabilir.
- Yapamadığı şeyler karşısındaki üzüntüsünü geçiştirmeye çalışmayın. Üzülmeyi ve bununla başa çıkabilmeyi öğrenmelidir. Herkes her şeyi yapabilme becerisine sahip değildir ve çocuk bunu keşfetmelidir.
- Üstün zekalı çocuklar için ise 3. Madde yine geçerlidir. Siz yönlendirme yapmayacağınız için o kendini keşfetmeye yaşıtlarından daha hızlı devam edecektir. Bu süreçte bir etiketleme ( sen farklısın) yapılmamalıdır. Sosyal kurallar ve duygusal iletişime önem verilmelidir. Herkes gibi bir birey olup bazı konularda üstün performanslarından dolayı takdir edilmelidirler. Aksi takdirde tatmin duyguları zedelenir ve başarma, tatmin duygusundan mahrum kalarak mutsuzlaşabilirler.
- İlkokula başlamadan ya da başladığı sıralarda bir zeka testi yaptırmanızı öneriyorum çünkü çocuğunuzun üstün yanlarını keşfedip onu doğru yönlendirme fırsatı sağlayacaktır sizlere. Tabii tüm bu bilgiler ışığında ve / veya bir uzman eşliğinde bilinçli davranmak üzere doğru adımlar atabileceksek.
Psikolog İrem Güngör
